ก้อนเนื้อที่คอ
ผศ.นพ.วีระชัย ตันตินิกร
ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา
Faculty of Medicine Siriraj Hospital
คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
ถาม: ชนิดของก้อนเนื้องอกที่คอมีกี่ชนิด / สาเหตุสำคัญที่ก่อให้เกิดก้อนเนื้องอก
ตอบ: เนื้องอกที่ลำคอ โดยทั่ว ๆ ไปสามารถแบ่งออกเป็นกลุ่มใหญ่ได้ 3 กลุ่มด้วยกัน
1. เนื้องอกที่เกิดจากความผิดปกติที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด กลุ่มนี้จะพบในผู้ป่วยที่มีอายุน้อย
2. การอักเสบติดเชื้อ จะทำให้ต่อมน้ำเหลืองที่คอโต พวกนี้พบได้ทั่วไป ซึ่งต่อมน้ำเหลืองที่โตก็จะมีขนาดไม่ใหญ่มาก
3. เนื้องอกหรือเนื้อมะเร็ง กลุ่มนี้จะพบผู้ป่วยที่มีอายุมากกว่า 2 กลุ่มแรก เนื้องอกที่คลำได้ จะมีลักษณะค่อนข้างโตกว่าปกติมาก อาจจะมีลักษณะพิเศษเฉพาะ เช่น ก้อนแข็งมาก เป็นต้น หรืออาจจะมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย สาเหตุที่พบบ่อยก็จะขึ้นกับชนิดของก้อนเนื้องอก และกลุ่มของผู้ป่วย เช่น ถ้าพบก้อนเนื้องอกในผู้ป่วยอายุน้อย ๆ เช่น 4-5 ขวบ อาจจะเป็นความผิดปกติที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด เกิดจากการพัฒนาการผิดปกติหรือไม่ หรือถ้าพบในกลุ่มผู้ป่วย ที่เป็นไข้หวัดมาก่อน คลำได้ก้อนที่คอเล็ก ๆ ก็อาจเกิดจากการอักเสบติดเชื้อได้สามารถพบผู้ป่วยได้ทุกเพศ ทุกวัย ในกลุ่มมะเร็งก็จะพบได้ในกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุ
ถาม: นอกจากลักษณะของก้อนเนื้องอกที่โตขึ้นแล้ว เราพบอาการผิดปกติอื่น ๆ ช่วยด้วยอีกหรือไม่
ตอบ: ขึ้นอยู่กับสาเหตุอย่างที่เรียนข้างต้น เช่น ความผิดปกติที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด เราอาจพบว่ามีรูเล็ก ๆ บริเวณลำคอ ก้อนอาจจะอยู่ด้านหน้าหรือด้านข้างก็ได้ เกิดเนื่องจากพัฒนาการที่ผิดปกติตั้งแต่ในครรภ์มารดา และถ้าเป็นรูแล้วพบว่ามีน้ำมูกหรือน้ำลายไหลออกมาจากรู ก็อาจจะเป็นตัวช่วยที่บอกเราได้มากขึ้น ถ้าเกิดเนื่องจากเป็นไข้หวัด การอักเสบติดเชื้อก็จะมีอาการทางหู คอ จมูกได้ เช่น คนไข้เป็นหวัดมีไข้อ่อนเพลีย, มีน้ำมูกเขียวเหลือง หรือมีไอ เจ็บคอ ร่วมด้วย ก็จะเป็นอาการร่วมที่จะบอกเราได้ว่าสัมพันธ์กับอะไร ส่วนในกลุ่มที่เป็นเนื้องอกหรือเนื้อมะเร็ง ก็จะมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ซึ่งจะขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็งและตำแหน่งของมะเร็งที่เป็น เพราะก้อนเนื้อมะเร็งที่คอที่เราคลำได้ ส่วนใหญ่มักจะเป็นต่อมน้ำเหลืองซึ่งเนื้อจากมะเร็งแพร่กระจายมาที่ต่อมน้ำเหลืองที่คอ เพราะฉะนั้น อาการจะขึ้นอยู่กับต้นเหตุว่าเกิดจากมะเร็งในอวัยวะใด บริเวณ ถ้าเป็นบริเวณโพรงจมูกที่พบได้บ่อย คนไข้ก็จะมาหาแพทย์ด้วยเรื่องหูอื้อ เนื่องจากมีน้ำเข้าในหูชั้นกลาง หรือ คนไข้อาจจะมีเลือดปนน้ำมูกออกมากระปริดประปรอย อาจจะมีอาการอื่น ๆ เช่น การกลืนอาหารลำบาก เสียงแหบ หรือกลืนเจ็บหายใจไม่สะดวกเป็นต้น
ถาม: ถ้าสามารถคลำพบก้อนเนื้องอกได้เอง แต่ไม่สร้างความเจ็บปวด หรือมีอาการผิดปกติใด ๆ ร่วมด้วย จำเป็นจะต้องมาพบแพทย์ด้วยหรือไม่
ตอบ: จริง ๆ แล้วคนไข้ส่วนใหญ่จะใช้อาการปวดหรืออาการที่รบกวนคนไข้จนเป็นเหตุให้มาหาหมอ แต่ในความเป็นจริง บางครั้งถ้าผู้ป่วยมาหาแพทย์ได้เร็ว แพทย์ก็อาจจะให้การรักษาที่ได้รวดเร็วและผลการรักษาก็จะดีขึ้นด้วย เพราะฉะนั้นไม่ต้องรอให้มีอาการมาก ถ้าเราตรวจพบว่า เรามีก้อนผิดปกติขึ้นที่ใด บริเวณลำคอของเรา แล้วสงสัยควรรีบมาพบแพทย์ แต่ก็ไม่ควรกังวลจนเกินไป เพราะก้อนเนื้อมีเพียงบางส่วนเท่านั้นก็จะเป็นเนื้องอก เนื้อมะเร็ง ส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องของการอักเสบติดเชื้อ
ถาม: ในกรณีที่สงสัยหรือไม่สามารถคลำพบก้อนเนื้อผิดปกติได้ ขั้นตอนการตรวจร่างกายจะเป็นอย่างไร
ตอบ: เมื่อพบแพทย์ จะทำการตรวจร่างกายโดยละเอียด คลำก้อนว่าอยู่ในตำแหน่งใด และจะทำการตรวจร่างกาย โดยเฉพาะระบบหู คอ จมูก เพราะจะมีความสัมพันธ์กัน ซึ่งขั้นตอนตรวจไม่ยุ่งยากและไม่ใช้เครื่องมือพิเศษมากนัก ใช้แสงไฟ กระจกเป็นต้น
ถาม: วิธีการรักษาในปัจจุบัน จะรักษาอย่างไร
ตอบ: การรักษาจะแตกต่างกันไปตามสาเหตุ เช่น กลุ่มทีมีความผิดปกติก้อนที่เป็นมาตั้งแต่กำเนิด การรักษาส่วนใหญ่ก็คือ การผ่าตัด ซึ่งก็เป็นการผ่าตัดก้อนเนื้อที่ผิดปกติออก ส่วนใหญ่การรักษาก็จะประสบความสำเร็จด้วยดีไม่มีผลแทรกซ้อนใด ๆ ในกลุ่มของการอักเสบติดเชื้อก็แน่นอน ตรงไปตรงมา การรักษาจะใช้ยาปฏิชีวนะเป็นหลัก ซึ่งผลการรักษาก็ดี สามารถรักษาให้หายได้ ขึ้นอยู่กับว่าการอักเสบติดเชื้อจะเป็นชนิดใด กลุ่มของเนื้องอก ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีความกังวลมาก การรักษาหลัก ๆ จะเป็นวิธีการผ่าตัดและการฉายแสง การให้เคมีบำบัด ซึ่งการรักษาในระยะเริ่มต้นของมะเร็ง ผลการรักษาก็จะดีมาก อัตราการหายจะค่อนข้างสูงทีเดียว ซึ่งผู้ป่วยบางคนอาจจะกังวลว่า เมื่อเป็นมะเร็งแล้วจะไม่หาย ความเชื่อนี้อาจจะไม่ถูกต้อง เพราะมะเร็งหลาย ๆ ชนิดที่สามารถรักษาให้หายขาดได้ เพราะฉะนั้น การมาตรวจมาพบแพทย์และรับการรักษาแต่เนิ่น ๆ ก็จะเป็นผลดี
ถาม: โอกาสการกลับมาเป็นซ้ำมากน้อยเพียงใดสำหรับเนื้องอกที่เป็นมะเร็ง
ตอบ: การกลับมาเป็นซ้ำนั้น คงขึ้นอยู่กับชนิดของเนื้องอกว่า เนื้องอกเป็นแบบใด ขึ้นอยู่ตำแหน่งของเนื้องอกว่าอยู่ในตำแหน่งใด การพยากรณ์โรคแต่ละตำแหน่งก็แตกต่างกัน เช่น เนื้องอกที่พบที่หลังโพรงจมูก หรือ (CA นาโซฟาริงซ์) ผลการรักษาดีมาก จะใช้การฉายแสงเป็นหลัก ผู้ป่วยจะมีอัตราการหายขาดสูงประมาณ 80-90% ถ้ามาพบแพทย์ในระยะเริ่มต้น
ถาม: มีโอกาสเป็นมะเร็งมากน้อยเพียงใด จะขึ้นอยู่กับปัจจัยใดบ้าง
ตอบ: จะขึ้นอยู่กับหลาย ๆ ส่วน หลาย ๆ ปัจจัย การสูบบุหรี่ การกินเหล้า จะเพิ่มอุบัติการณ์ของการเกิดมะเร็งบริเวณของกล่องเสียง มะเร็งของลำคอ มะเร็งของช่องปาก เพราะฉะนั้น ถ้ามีปัจจัยเสี่ยงดังกล่าวก็จะมีอัตราเสี่ยงสูง
ถาม: มีภาวะแทรกซ้อนเกิดขึ้นหรือไม่
ตอบ: ภาวะแทรกซ้อนจะเกิดได้หลาย ๆ สาเหตุ เช่น ขนาดของตัวก้อนเองถ้ามีขนาดใหญ่มาก ก็อาจจะไปกดเบียดอวัยวะที่สำคัญ บริเวณลำคอเขาได้ เช่น หลอดลม ทางเดินหายใจ ทำให้ผู้ป่วยมีภาวะหายใจลำบาก ภาวะนี้มีความสำคัญและอันตรายมาก เพราะอาจจะทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้ จากการที่มีการอุดตันของการหายใจส่วนต้น นอกจากนั้นก้อนเนื้อจะไปทำการกดเบียดของหลอดอาหารก็ได้ ทำให้ผู้ป่วยมีปัญหาการกลืนเจ็บ กลืนลำบาก หรืออาจจะไปกดเบียดเส้นประสาท หรือเส้นเลือดที่สำคัญบริเวณลำคอ เพราะฉะนั้น ถ้าไปกดเบียดเส้นประสาทเกี่ยวที่กล่องเสียง ก็อาจทำให้สายเสียงเป็นอัมพาต ผู้ป่วยก็จะมีเสียงแหบ รับประทานอาหารสำลักได้ เพราะกล่องเสียงปิดได้ไม่สนิทเป็นต้น
ถาม: การดูแลสุขภาพตนเอง ข้อจำกัดต่าง ๆ มีวิธีการปฏิบัติควรทำอย่างไร
ตอบ: คำแนะนำในการปฏิบัติตัวทั่ว ๆ ไป ควรจะทานอาหารให้ครบหมวดหมู่ ดูแลตนเองให้มีสุขภาพดี พักผ่อนให้เพียงพอ มีเวลาว่างก็ควรออกกำลังกาย อาหารก็ควรจะรับประทานอาหารให้ครบหมวดหมู่ ครบทุกชนิด และควรงดสูบบุหรี่ และดื่มสุรา เป็นต้น
ถาม: วิธีการป้องกันโรค ควรทำอย่างไร
ตอบ: ต้องรู้จักการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง ดูแลสุขภาพตัวเองให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ ก็จะทำให้เรามีสุขภาพที่แข็งแรง ปราศจากโรคภัย ซึ่งเป็นแนวทางการป้องกันโรคทั่วไป
ถาม: ข้อแนะนำช่วงท้ายรายการ
ตอบ: สำหรับเรื่องของก้อนเนื้อที่คอ ที่เราพูดคุยกัน ก็ขอเรียนว่าอย่ามีความวิตกกังวลมากเกินไป เพราะว่า มีสาเหตุต่าง ๆ ได้มากมาย ที่ทำให้เกิดโรค เพราะฉะนั้น ควรมาตรวจร่างกาย บางทีอาจเป็นเพียงการรับประทานยา ก็จะทำให้โรคหายได้
ถาม: ข้อแนะนำช่วงท้ายรายการ
ตอบ: ท่านควรเตรียมตัวให้พร้อม ศึกษาข้อมูลก่อนว่าประเทศที่ท่านจะไปสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และกฎหมายคร่าวๆ เป็นอย่างไร จะได้เตรียมตัวให้พร้อมและเที่ยวให้สนุก
