คนแก่เบื่ออาหาร...คือหนึ่งในปัญหาที่คนดูแลผู้สูงอายุหลายคนถึงกับต้องกุมขมับกับการสรรหาอาหารหลากหลายรสชาติที่คาดว่าจะถูกปากถูกใจผู้สูงอายุ แต่ปริมาณอาหารที่เข้าสู่ร่างกายกลับน้อยลงจนเกิดความกังวลใจต่อสุขภาพร่างกายของผู้สูงอายุที่อยู่ในการดูแล แล้วสาเหตุของอาการเบื่ออาหารในผู้สูงอายุเกิดจากอะไร? จะมีวิธีการแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้อย่างไรบ้าง?

ผู้สูงอายุเบื่ออาหาร มีสาเหตุจากอะไร?

ปัญหาการเบื่ออาหารในผู้สูงอายุ มักมาจากหลายสาเหตุด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น

1. ปัญหาด้านร่างกาย

• ประสาทการรับรสและรู้กลิ่นมีประสิทธิภาพในการทำงานลดลง ทำให้ผู้สูงอายุในวัย 60 ปีขึ้นไป รู้สึกว่า อาหารไม่อร่อย ไม่มีรสชาติ และเบื่ออาหาร

• สุขภาพเหงือกและฟันไม่แข็งแรง เช่น ฟันหลุดร่วง เหงือกร่น หรือปัญหาฟันปลอมหลวม ทำให้เคี้ยวอาหารลำบาก และกินอาหารได้น้อยลง ผู้ดูแลควรพาไปพบแพทย์ทุกๆ 6 เดือน เพื่อตรวจรักษาสุขภาพของช่องปากอยู่เป็นประจำ

• ระบบย่อยอาหารทำงานช้าลง การบีบและคลายตัวของกระเพาะอาหารและลำไส้ทำงานไม่ปกติ ย่อยอาหารได้ไม่ดี มีอาหารตกค้างในกระเพาะและลำไส้ทำให้ท้องผูก รวมถึงต่อมน้ำลายผลิตน้ำลายได้น้อยลง เมื่อเคี้ยวอาหารจะฝืดคอ เพราะความชื้นในปากน้อย ส่งผลให้ผู้สูงอายุกลืนอาหารลำบาก จนอาจสำลักอาหารและน้ำอยู่บ่อยครั้ง

• ร่างกายไม่แข็งแรงเหมือนก่อน บางคนมีอาการมือสั่นหรือกล้ามเนื้อขาไม่แข็งแรง เดินได้ไม่คล่องแคล่ว ไม่สามารถออกไปหาซื้อของกินได้ด้วยตัวเอง หรือหากมีอาการสั่นมากก็อาจตักอาหารได้ไม่สะดวก ทำให้ความอยากกินอาหารลดลงไปด้วย

• เกิดจากโรคเรื้อรังต่างๆ ที่เป็นอยู่ โดยเฉพาะอัมพฤกษ์ อัมพาต ผู้สูงอายุที่เป็นโรคนี้มักกินอาหารได้ยาก เคี้ยวยาก กลืนยาก ทำให้การกินอาหารเป็นเรื่องยากลำบาก จนทำให้ไม่อยากอาหาร

2. ปัญหาด้านจิตใจ

อีกหนึ่งสาเหตุที่ทำให้ผู้สูงอายุเบื่ออาหาร นั่นคือ ความเครียด อาการซึมเศร้า หรืออาการน้อยใจจากการไม่ได้รับความสนใจจากคนในครอบครัวและต้องกินอาหารคนเดียว อาการเหล่านี้ทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกไม่อยากอาหาร และกินอาหารได้น้อยลง

3. ปัญหาด้านอื่นๆ

• ผลข้างเคียงจากยา เนื่องจากการกินยาบางชนิดมีผลทำให้การรับรส และกลิ่นเปลี่ยนไป เช่น ยาโรคความดันโลหิตสูง ยาโรคหัวใจ

• ผลกระทบจากสภาพอากาศ เพราะอากาศที่ร้อนอบอ้าว หรือความชื้นจากฝน อาจทำให้รู้สึกอึดอัด หงุดหงิด และไม่อยากอาหาร

แก้ปัญหาผู้สูงอายุเบื่ออาหาร

แนวทางแก้ไขปัญหาสำหรับผู้สูงอายุที่มีอาการเบื่ออาหาร สามารถปฏิบัติได้ดังต่อไปนี้

1. จัดเตรียมอาหารสำหรับผู้สูงอายุ

การจัดเตรียมอาหารให้ผู้สูงอายุ เป็นสิ่งที่คนในครอบครัวหรือผู้ดูแลควรให้ความสำคัญเป็นอย่างมาก โดยมีแนวทางในการจัดเตรียมดังนี้

• เพิ่มรสเปรี้ยวในอาหาร ทำให้รู้สึกสดชื่นเมื่อรับประทานเข้าไป

• อย่าเน้นรสชาติที่หวานจัดหรือเค็มจนเกินไป เพราะเป็นสาเหตุทำให้เกิดโรคตามมา เช่น โรคเบาหวาน โรคไต

• จัดอาหารให้ครบ 5 หมู่ และมีสารอาหารครบถ้วน

• อาหารที่กินควรมีความอ่อนนุ่ม ดัดแปลงเมนูอาหารให้เคี้ยวง่ายขึ้น เช่น จากเนื้อสัตว์ที่เป็นชิ้น ๆ ก็เปลี่ยนมาเป็นเนื้อสัตว์สับละเอียดหรือเป็นชิ้นเล็ก ๆ หรือจากกินผักสด เปลี่ยนมาเป็นผักต้มซึ่งย่อยง่ายกว่า และไม่ทำให้เกิดแก๊สในกระเพาะอาหารจนท้องอืด

• ในแต่ละมื้อควรมีอาหารประเภทน้ำ เช่น น้ำซุป น้ำแกงต่าง ๆ เพื่อช่วยหล่อลื่นหลอดอาหาร กลืนอาหารได้ง่ายขึ้น

• ปรับเปลี่ยนให้กินอาหารมื้อเล็ก ๆ แบ่งเป็น 4-5 มื้อต่อวัน แทนอาหารจานใหญ่หรือมื้อใหญ่

• ใช้เครื่องเทศหรือสมุนไพรในการทำอาหาร เพื่อกระตุ้นความอยากอาหารให้ผู้สูงอายุ เช่น แกงขี้เหล็ก แกงป่า ไก่ผัดขิง

• กินเนื้อสัตว์ที่ย่อยง่าย เช่น เนื้อปลา หรือเนื้อไก่ส่วนที่ไม่ติดมัน

• เมนูอาหารไม่ควรจำเจ ควรมีความหลากหลาย ทั้งต้ม ผัด แกง แต่อาหารที่ปรุงก็ไม่ควรมีความมันมากจนเกินไป เช่น ของทอด หรือแกงกะทิ

• ควรเป็นอาหารที่มีโปรตีนสูง มีไขมันและพลังงานต่ำ เพราะอาจทำให้ผู้สูงอายุได้รับพลังงานเกินความต้องการของร่างกาย กลายเป็นแหล่งสะสมไขมัน ทำให้อ้วน ซึ่งเสี่ยงต่อการเกิดโรคเรื้อรังอื่นๆ

2. จัดการกับความเครียดของผู้สูงอายุ

ปัญหาความเครียดเป็นปัจจัยอีกอย่างหนึ่งที่ทำให้ผู้สูงอายุเบื่ออาหาร โดยครอบครัวสามารถช่วยกันแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้โดย

• การเข้าไปพูดคุยและทำกิจกรรมร่วมกับผู้สูงอายุ เพื่อให้ผู้สูงอายุไม่เครียดและรู้สึกผ่อนคลาย

• จัดสรรเวลามากินอาหารกับผู้สูงอายุบ่อย ๆ พร้อมหน้าพร้อมตากันทั้งครอบครัว เพื่อให้ผู้สูงอายุไม่รู้สึกเหงาที่ต้องกินอาหารคนเดียว

• จัดพื้นที่ที่ผู้สูงอายุอยู่อาศัย ให้อากาศถ่ายเทสะดวก ไม่ร้อนอบอ้าว เสื้อผ้าที่ผู้สูงอายุใส่ ควรเบาบาง ใส่สบาย ไม่อึดอัด

• ชักชวนให้ออกกำลังกาย หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ ช่วยกระตุ้นความยากอาหารและกระตุ้นการขับถ่าย

• หากมีสัญญาณของอาการป่วยด้วยโรคซึมเศร้าในผู้สูงอายุ ควรปรึกษาแพทย์ หรือผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการรักษา

• คนในครอบครัวหรือผู้ดูแลควรสังเกตอย่างใกล้ชิด หากผู้สูงอายุมีอาการเบื่ออาหารที่ผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ โดยนำยาทุกตัวที่ผู้สูงอายุใช้อยู่ให้แพทย์ดู เพื่อที่แพทย์จะได้หาแนวทางการรักษาที่ถูกต้อง

การดูแลผู้สูงอายุให้มีสุขภาพทั้งร่างกายและจิตใจให้แข็งแรงเป็นสิ่งจำเป็นที่ทุกคนในครอบครัวต้องร่วมมือกัน ทั้งมอบความรักและความเอาใจใส่ในการใช้ชีวิตประจำวันอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้บั้นปลายชีวิตของผู้สูงอายุสามารถดำเนินต่อไปได้อย่างเป็นปกติสุข

สินมั่นคงประกันสุขภาพช่วยแบ่งเบาภาระในการดูแลผู้สูงอายุ ด้วยประกันสุขภาพ 60 ยังฟิต หมดห่วงเรื่องค่ารักษาพยาบาลผู้สูงวัย ซื้อง่าย ไม่ต้องตรวจสุขภาพ สำหรับผู้เอาประกันที่มีอายุตั้งแต่ 61-65 ปี ให้ความคุ้มครองทั้งสุขภาพและอุบัติเหตุ สนใจรายละเอียด คลิก https://www.smk.co.th/producthealthdetail/2 หรือ โทร.1596 Line: @smkinsurance